Trong thi công xây dựng, vữa đóng vai trò then chốt để gắn kết gạch, đá và đảm bảo độ bền vững cho toàn bộ công trình. Thế nhưng, chỉ một mẻ vữa sai cấp phối cũng có thể trở thành điểm yếu khiến chất lượng công trình bị ảnh hưởng nghiêm trọng. 

Sai cấp phối đồng nghĩa với việc cường độ vữa không đạt chuẩn, dẫn đến nguy cơ nứt tường, thấm dột và giảm tuổi thọ sử dụng. Đây là vấn đề tưởng nhỏ nhưng lại tiềm ẩn rủi ro lớn, khiến cả công trình nhanh chóng xuống cấp và đội chi phí sửa chữa lên nhiều lần. Cùng theo dõi bài viết sau để biết thêm nhiều thông tin chi tiết.

Sai cấp phối vữa xây: Nỗi ám ảnh của công trình Việt

Trong nhiều công trình xây dựng tại Việt Nam, không ít đội thợ vẫn giữ thói quen trộn vữa theo cảm tính hoặc dựa vào kinh nghiệm truyền miệng thay vì tuân thủ bảng định mức kỹ thuật chuẩn. Cách làm này có thể giúp rút ngắn thời gian thi công, nhưng lại ẩn chứa nguy cơ lớn đối với chất lượng công trình.

Thực tế cho thấy, sai cấp phối vữa xây không chỉ gây mất thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến độ bền kết cấu:

• Xuất hiện vết nứt chân chim: tường nứt nhỏ li ti sau vài tháng đưa vào sử dụng.
• Rêu mốc lan rộng: do khả năng chống thấm kém, nước mưa dễ ngấm qua mạch vữa.
• Tuổi thọ công trình giảm mạnh: độ bám dính gạch kém khiến tường nhanh bong tróc, dễ sụt lún.

Một khảo sát trong ngành xây dựng dân dụng tại Việt Nam chỉ ra rằng: chi phí sửa chữa do sai cấp phối vữa có thể chiếm tới 30% tổng chi phí xây dựng. Điều này đồng nghĩa với việc, nếu một công trình trị giá 1 tỷ đồng, riêng chi phí khắc phục nứt tường, thấm dột đã có thể lên tới 300 triệu đồng.

Hiểu đúng về tiêu chuẩn cấp phối vữa xây theo TCVN

TCVN áp dụng hiện hành (TCVN 4314, TCVN 4459)

Hiện nay, hai bộ tiêu chuẩn được áp dụng rộng rãi là TCVN 4314:2003 (Vữa xây dựng – Yêu cầu kỹ thuật) và TCVN 4459:1987 (Quy phạm thi công và nghiệm thu công tác xây gạch đá). Đây là cơ sở pháp lý để kiểm soát chất lượng vữa, từ khâu trộn, thử nghiệm đến nghiệm thu công trình.

Bảng định mức vữa xi măng – cát theo mác (M50, M75, M100, M150)

Theo TCVN, vữa được phân loại theo mác (M) – chỉ số thể hiện cường độ chịu nén. Một số định mức thông dụng:

• M50: 1 xi măng : 5,5 cát
• M75: 1 xi măng : 4,5 cát
• M100: 1 xi măng : 3,5 cát
• M150: 1 xi măng : 2,5 cát

Việc lựa chọn mác vữa cần dựa vào yêu cầu kỹ thuật và mục đích sử dụng: xây tường chịu lực, tường ngăn hay hoàn thiện.

Sự khác biệt giữa vữa xây, vữa trát 

Vữa xây: được dùng để liên kết gạch, đá trong quá trình thi công. Loại vữa này cần có độ dẻo vừa phải, khả năng bám dính cao và chịu lực tốt để giữ cho tường vững chắc. Thực tế, các mác vữa thường dùng khi xây tường là M75 hoặc M100, phù hợp cho cả tường chịu lực lẫn tường ngăn.

Vữa trát: được sử dụng để phủ bề mặt sau khi xây, giúp làm phẳng, tăng tính thẩm mỹ, chống thấm và hạn chế nứt nẻ. Vữa trát thường yêu cầu mịn và dễ thi công. Thông thường, thợ xây sẽ chọn mác M50 hoặc M75 để đảm bảo bề mặt nhẵn, bền và ít bong tróc.

Một số cấp phối xây phổ biến 

Trong thực tế, các tỷ lệ thường được áp dụng như:

Việc tuân thủ bảng cấp phối này giúp đảm bảo chất lượng vữa ổn định và giảm rủi ro nứt gãy công trình.

Hậu quả khi sai cấp phối không chỉ là nứt tường

Từ cấp phối không chuẩn đến kỹ thuật thi công chưa đồng đều, tất cả đều góp phần làm tường dễ nứt và sớm xuống cấp.

Tường nhanh xuống cấp

Sai cấp phối vữa khiến tường không đạt cường độ, dễ bong tróc và nứt nẻ sau một thời gian ngắn sử dụng. Đây là nguyên nhân khiến công trình nhanh xuống cấp, mất thẩm mỹ và giảm tuổi thọ.

Giảm độ bám dính gạch

Vữa trộn sai tỷ lệ không đủ khả năng gắn kết, làm giảm độ bám dính giữa gạch và mạch vữa. Hệ quả là tường dễ bị xô lệch, gạch bong tróc, gây yếu kết cấu và làm phát sinh chi phí bảo trì ngoài kế hoạch.

Nguy cơ an toàn đối với công trình lớn

Ở các công trình quy mô lớn, sai cấp phối vữa có thể làm giảm khả năng chịu lực, dẫn đến nứt tường sâu, sụt lún hoặc hư hỏng cục bộ. Trong trường hợp xấu, điều này có thể đe dọa trực tiếp đến an toàn người sử dụng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến giá trị công trình.

Sửa chữa khó gấp nhiều lần so với làm đúng từ đầu

Khắc phục hậu quả sai cấp phối luôn phức tạp và tốn kém. Quá trình sửa chữa thường bao gồm đục phá tường, xử lý chống thấm, xây và trát lại toàn bộ. So với việc làm đúng ngay từ đầu, chi phí sửa chữa có thể cao gấp nhiều lần và kéo dài tiến độ thi công.

Sai cấp phối vữa xây không chỉ gây nứt tường mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến độ bền và an toàn công trình. Việc tuân thủ đúng tiêu chuẩn TCVN trong trộn vữa là yếu tố bắt buộc để bảo bảo chất lượng lâu dài. Các nhà thầu, kỹ sư và chủ đầu tư cần giám sát nghiêm ngặt, tránh thói quen trộn theo kinh nghiệm, đồng thời đào tạo đội ngũ thi công theo chuẩn kỹ thuật. Làm đúng từ đầu luôn là giải pháp tiết kiệm và bền vững nhất.